Tarih Nedir ?
Öncelikle sormamız gereken sorunun bu olduğunu düşünüyorum ; çünkü tarih boyunca kişi veya kurumlar tarafından tarihin ne olduğu , tarihçinin nasıl olması gerektiği çeşitli tezlerle , farklı düşüncelerle açıklanmaya çalışılmıştır. Bizim eğitim sistemimizde lisede tarih ders kitaplarında yıllardır değişmeyen tanıma göre :
" Geçmişte yaşamış insan topluluklarının kültürlerini , medeniyetlerini , birbirleriyle olan ilişkilerini
( savaş,barış,ticaret vs ), belgelere dayanarak , neden -sonuç ilişkisi içinde yer ve zaman göstererek, objektif (tarafsız) olarak inceleyen bir sosyal bilim dalıdır . "
Tarihten günümüze değin gelen birtakım belgeler, tarihi eserler vs tarihçiler tarafından 1. kaynak ve 2.kaynak olmak üzere iki sınıfta incelenmiştir.
1. Elden Tarihi Kaynaklar :
Tarihi olayın geçtiği döneme ait her türlü bulgudur. Yaşanılan dönemin koşullarını bize tüm berraklığıyla yansıtıp , toplumun ön yargılarını pek fazla içermeyen ve yorumlanmayı bekleyen kaynak eserleridir : Para , çanak- çömlek , kılıç , kılık -kıyafetler , mimari , mezar taşları ve bunun gibileri ..
2. Elden Tarihi Kaynaklar :
Olayın geçtiği döneme yakın ya da o dönemin kaynaklarından yararlanılarak , dönemin ön yargılarını da içerebilen tarihi eserlerdir : Evliya Çelebi Seyahatnamesi , Tarih Kitapları , Hatıratlar ..
Tarih Yazımında Objektiflik Mümkün Müdür ?
Geçmişte meydana gelen bir takım olayları tarihe yazılı vesikalarla not eden tarihçilerin de gerek kendilerine göre bir hayat felsefesi olduğu için gerekte bazen iktidara yakın oldukları için tarihi yansıtış şekillerinde farklılıklar gözlemlenebiliyor..
" Fransız İhtilali (1789 ) 'nin gerçekleştiği dönem hakkında Fransız tarihçileri olan ; Michelet , Bonald , Maistre ve Taine aynı vesikalardan birbirine taban tabana zıt neticeler çıkarırlar. Michelet , ihtilali tüm sıcaklığıyla yansıtırken ; Bonalt ve Maistre'ye sorarsanız şeytanın eseridir . "
Yine aynı kitabında ;
" Osmanlı'da bir kapı kuludur tarihçi " diyerek tarihçinin dönemin koşulları içinde ne derece özgür olduğunu sorgular .
Cemil Meriç ; bunun yanında tarihte relative (görecelik) olduğunu, tarihe bakış açılarında farklılıklar yaşandığını ve herkesin geçmişin aynasında kendisini görmek istediğini söylemiştir...
Peki ne yapılabilir ?
Tarihi yazan kişinin tarihine bakmalıyız . Tarihçinin karakteri önemli bir husustur. Çıkarcı ve çelişkili bir düşünce yapısına sahip bir tarihçinin belgeleri titizlikle incelenmelidir.
Ayrıca ; geçmişten günümüze gelen tarih kitapları , kutsal kitap değildirler; günümüz tarihçinin asıl görevi onu araştırıp , sorgulamaktır..
Tarihçi ; yaşadığı dönemin fotografını çeken kişi gibidir adeta; ama fotograf makinesinin * objektifi* de onu tutana göre lens değiştirir. Aynı tablo farklı açılardan ele alınabilir ..
Can Dündar ' a göre ise ;
Şunu bilmek gerekir ki ;
Roma'nın tarih sayfasından * Hannibal * ,
İspanyol seyyahların hatıratlarından * Kızıldereliler * hakkında ne derece objektif bilgiler alabiliriz ?
Peki ne yapalım ? Geçmişi çöpe mi atalım , yaşanmamış gibi rol mü yapalım ? Belli bir ideolojiye göre insanların çerçevesini çizdiği ve kişinin ideolojisine yakın olduğu bir takım İzm'lerle ( Komünizm , Faşizm, Liberalizm, Hümanizm .. ) mi tarihi yorumlayalım ?
Bana göre ; geçmişte meydana gelmiş bir takım tarihi olaylardan 3 temel şekilde bilgiyi alıyor ve yorumluyoruz :
A Grubu İnsanı : " Geçmiş hakkında çeşitli vesikalar , tarihi eserlerle günümüze gelen tarihi bilgiler ; sorgulanamaz şekilde doğrudur. Kabul edilmelidir. "
B Grubu İnsanı : " ** Geçmiş kazananların palavralarıdır ! ** anlayışıyla geçmişten günümüze gelen tüm bilgileri ,tarihi eserleri , tarihi vesikaları ret etmek .. "
Not :
Biz insanlar ; nedendir tam bilinmez , belki de en kolay yolu seçtiğimizden midir nedir , her ne konuda olursa olsun , ** GENELLEME ** yapmayı çok severiz . Tarihi meseleler hakkında da sık sık yapılan genellemeler , bir çok kez tarih biliminin ilerlemesine ket vurmaktadır.
C Grubu İnsanı : " Geçmişten günümüze gelen tarihi vesikalardaki bilgiler , her ne kadar bazen dönemin ön yargılarını içerse de , geçmişte meydana gelen olaylar hakkında bize dolaylı ya da dolaysız bir çok bilgi vermektedir. Ayrıca , kurunun yanında yaşı yakmak ,bir yanlışı görüp yanındaki doğruları da tümden çöpe atmak adil bir davranış mıdır ? Sorgulayıcı bir şekilde tarih literatürü analiz edilmelidir. "
Sizce tarih bir bilim ( sosyal bilim ) olarak hangi grubu tercih eder ? Evet , C grubunu ..
Her ne kadar * C Grubu Tarihsel Bakışı * insana daha mantıklı gelse de , günlük hayatta tarih tartışmalarında genellikle ; * A Grubu * ile * B Grubu * insanı sonuçsuz tarih tartışmalar içine girmektedirler.
Peki tarihçi nasıl olmalıdır ?
Tarihin , bir ilim ve sosyal bilim olma yolunda daha başarılı bir yol izlemesi için ,tarihçilere de bazı görevler düşmektedir . Tarihçi ; istikrarlı , araştırmacı , adil ,dürüst , antipolitik ve empati duygusu gelişmiş ,mukayeseli bir akla sahip olmalıdır.
Küçük Bir Değerlendirme :
" Tarih kazananların palavralarından ibarettir ! "
algısıyla tarihin günümüze ulaşmış tüm bilgilerini ret eden bazı kişilerin,
her hangi bir haksızlığa uğradığında , bazen ;
" Tarih , bu yaptığınızı asla affetmeyecektir ! "
gibi devasal sloganlara başvurması nasıl bir ironidir sizce ?
Saygılarla ..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder